Nedir?
Gerilim (tension) ve rahatlama/çözünme (release/resolution) parçanın tekdüze ve sıkıcı olmasını engelleyen elemanların genel adıdır diyebiliriz. Bu elemanlar, dinleyiciyi parçanın içine çeker ve bir beklenti oluşturur. Bu beklenti zamanla arttırılır, daha sonra çözünme gerçekleşir veya gerçekleşmez.Dinlediğiniz her parçada ve parçanın akor, ritim ve melodisinde gerilim elemanları bulunmaktadır.
Gerilim konseptinin daha formal bir tanımını yapmak oldukça zor görünüyor. Kaynakçayı okumanızı tavsiye ederim.
Bir beste için gerilim ve çözünüm işlemlerinin dengede tutulması da çok önemlidir. Parça, gerilim elemanlarını yeterince kullanılmazsa sıkıcı bir hal alır dinleyici olaydan kopar; ancak gereğinden fazla kullanılırsa dinleyicinin kafası karışır yine olaydan kopar. Yani demek istediğim, ilişkinizin sağlığı/canlılığı için dinleyiciye küçük sürprizler yapın.
- A. Perde (pitch):
Perde, sesin frenkansının yüksek veya kalın olma durumunu belirtir. Melodinin perdesini değiştirerek rutini bozabiliriz.
Örnek-1: Sezen Aksu - Beni Unutma
* 03:19'de Em tabanlı bir akor ilerlemesi var. Em7- Bm7- Am7- Bm7 şeklinde.
* 03:47'de Gm tabanlı bir akor ilerlemesine geçiliyor. Gm7- Dm7- Cm7- Dm7 şeklinde.
* Dinleyicinin dikkatini çekiyor değil mi? Nakarat aynı tonda da devam edebilirdi.
* Her parçada olmak zorunda değil tabii ki, yöntemlerden bir tanesi bu.
Örnek-2: Sezen Aksu - Seni Kimler Aldı
* Dm tabanlı akor ilerlemesi 01:37 ve 01:59 arasında C#m olarak değişiyor.
- B. Harmoni:
Tüm parçalarda bulunan öge zaten, bahsini etmiştik. Akor ilerlemeleri ile belirli bir gerilim yakalanabilir. Sonraki yazılarda bu konu daha detaylı olarak anlatılacak.
Örnek-1: Mazhar Alanson - Yandım
* 01:12'de akor ilerlemesi ile gerilim yükseliyor. Akorlar sırasıyla Am- D- B7. Son akor olan B7'de gerilim tavan, B7 akoru artık ana nokta olan Em akoruna çözünmek istiyor. Akorları şu an bilmeseniz bile hissedebilirsiniz gerilimi. 01:24'te çözünme gerçekleşiyor, Mazhar amcanın el hareketine bakın:)
- C. Tempo ve Ritim:
Tempo, beatlerin(vuruşların) hızlanması, syncopation* elektro müziklerin vazgeçilmezi. Number1 Fm'de çalan parçaların çoğunu örnek verebiliriz :)
Örnek -1: Dj Snake, Lil Jon - Turn Down for What
* 00:20'ye kadar olan bölümde arkaplandaki pad'in frekansı yükseliyor. Hızlı tempo. Sonra kısa sessizlik.
* 00:20'den sonra ana temaya geçiliyor.
* Tamam bu döngüden sıkıldık. 00:59'da tekrar tempo hızlanıyor... sonra yeni bir döngü geliyor.
Örnek -2: Virtual Riot - Energy Drink (Kulaklık önerilir)
* 00:59'da ana tema biter. Gevşeme/rahatlama/salınma (release) evresi gelir. 01:30'da tekrar temaya dönülür.
*03:30- 03:40 arası frekans yükseliyor. Gerilim gerilim, kısa bir geçişten sonra ana temaya dönüş.
Örnek -3: Doğan Canku - Sultaniyegah Sirto
* Ritim değişiklikleri parçayı çok ilginç kılıyor. Tek tek yazmayayım hepsini (01:58, 02:14, 03:43 bunlardan birkaç tanesi)
D. Bunların dışında:
1- Consonance ve dissonance konusunda bahsettiğimiz üzere, dissonance gerilimi arttırırken consonance çözünmeyi (resolution) sağlamaktadır.
2- Yukarıdaki örneklerden çıkarabileceğiniz üzere, beatlerin bölünmesi (beat division) gerilimi artırır.
3- Aynı şekilde gürültü artarsa gerilim artar, gürültünün azalması gerilimi azaltır. Karmaşa gerilimi arttırır, sadelik çözünümü sağlar.
Örnek: Steffen Schackinger - City Lights
* 01:30'a kadar, parçanın nakaratı diyebileceğimiz bölümü dinledik.
* Dinleyiciyi uyanık tutmak yani biraz daha gerilim eklemek lazım.
* Tam 01:31 Steffen bir hamleyle gitarı clean tondan distortion moduna geçiyor, ve solo kısmına başlıyor. Bu kısım gayet gürültülü ve nipeten daha karışık (riffler'le dolu bir bölüm).
*02:48'te gürültü ve karmaşa bitiyor,
* Distortion kapatılıyor, Clean mod'a geçiliyor
*03:03'te dönüp dolaşıp ana melodiye dönüyoruz.
Örnek: Steffen Schackinger - City Lights
* 01:30'a kadar, parçanın nakaratı diyebileceğimiz bölümü dinledik.
* Dinleyiciyi uyanık tutmak yani biraz daha gerilim eklemek lazım.
* Tam 01:31 Steffen bir hamleyle gitarı clean tondan distortion moduna geçiyor, ve solo kısmına başlıyor. Bu kısım gayet gürültülü ve nipeten daha karışık (riffler'le dolu bir bölüm).
*02:48'te gürültü ve karmaşa bitiyor,
* Distortion kapatılıyor, Clean mod'a geçiliyor
*03:03'te dönüp dolaşıp ana melodiye dönüyoruz.
Not:
Çok laf kalabalığı oldu, örnekleri nasıl anlatsam bilemedim. Ama olabildiğince çok örnek koydum ki konu iyice anlaşılabilsin.
Harmoni kısmı havada kaldı, o yüzden sonraki yazılarda biraz daha inceleyeceğiz.
Ayrıca, saçma bulduğunuz veya olmamış dediğiniz yer varsa uyarın, değiştirin ve geliştirin lütfen:)
Ayrıca, saçma bulduğunuz veya olmamış dediğiniz yer varsa uyarın, değiştirin ve geliştirin lütfen:)
Meraklısına:
Popüler müzikte şarkı yapısı (Eğlenceli bir video)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder