Müziğin Ögeleri - 1 | Ritim (Giriş)

Müzikal bir parçayı herhangi bir ses topluluğundan (korna sesi, havlama vs.) ayıran temel faktörler bulunmaktadır. Ritimler, eser içindeki dinamikler (sesin şiddetinin artıp azalması, duygu vs.), harmoni (sonraki yazılarımda değineceğim), melodi (bir eserde aklınızda kalan tonlar) ve tempo örnek olarak gösterilebilir.

Bu yazımızda ritim kısmına biraz değineceğiz. Amacımızın sadece kavramlara aşina olmak olduğunu belirteyim. Detaylı araştırma yapmak isteyenlere yazı sonunda kaynaklar vereceğim.  

1- Beat (Vuruş)

Evet beatbox'ın beat'i dumdumtıs:) Bir parçayı dinlerken istemsizce el çırpamanın veya ayağını sallamanın sebebi... İnsanoğlunun içinde bulunan en temel hislerden biri olan ritim, senfoni orkestralarından en sade kabile müziklerine kadar her yerde bulunan düzenleyici unsurdur.

Onlarca farklı ölçü (3/4, 4/4, 6/8, 5/8, 9/8...) ve bu ölçülerin varyasyonları bulunmakta. 

Varyasyondan kastımız beat'lerin vurgularını değiştirerek, örneğin 4/4 bir ölçüyü Bossanova, Flamenko veya Rhumba gibi ritimlere çevirebiliyor olmamızdır.

Aynı ölçülere sahip olmalarına rağmen orijinalinden tamamen farklı ritim örneklerine bir bakın. Ritimler karışık gelse bile (1-2-3-4, 1-2-3-4) basitliğinde eşlik edebiliyoruz.

Popüler şarkıların büyük bir kısmı 4/4 ritimle yazılmıştır. İsterseniz birkaç örnek daha vereyim. Bu şarkıları dinlerken kafanızı/ayağınızı aynı ritimle gönül rahatlığı ile oynatabilirsiniz. Arkadaşlarınıza "Ah şu 4/4 ritimler yok mu beni benden alıyor" gibi sözler söyleyebilirsiniz.

Queen - Show Must Go On 

Muse - Undisclosed Desires 

Can Gox - Melancholy Man

Fazıl Say - Katibim (Ritim direkt verilmese de vurgular sayesinde dolaylı olarak anlayabiliriz.)

3/4 ritimler genel olarak vals (waltz) diye adlandırılır. Şimdi Chopin'in waltz'ine de (1-2-3, 1-2-3) diye eşlik edin demek abes olacak ama arkadaki ritmi duymaya çalışın yine de :) 

Örnekler:

Cafe De Beyoglu - İkinci Bahar 

Cafe Anatolia - Şimdi Uzaklardasın 

Chopin - Waltzes 

Aynı şekilde 6/8 ritim de oldukça yaygındır. Vals ritmine çok benzese de (3/4 ~ 6/8 ) vurguda farklılıklar vardır. (1-2-3-4-5-6, 1-2-3-4-5-6) Slow Rock olarak da adlandırılır. 

Örnekler:
Metallica - Nothing Else Matters
Barış Manço - Unutamadım


7/8 karadeniz türküleri (Çayelinden Öteye)
9/8 roman havaları (bu ne lan asfdsgh :)) ) tonla ritim mevcuttur.


Aha bir de Polyrhythm meselesi var. Burada iki tane çakışan ritim simultane bir şekilde çalınıyor. Nasıl yani oluyor? Örneğe bakalım:  Chopin - Fantasie Impromptu (slow version)

Benim için ileri seviye konuları bu polyrhythm'ler, tam olarak anlamış değilim.

Şimdilik amacımız sadece farklı ritim çeşitlerinin olduğunu öğrenmekti. Biz de bir şarkıyı incelerken öncelikle ritmini anlamaya çalışacağız, daha sonra harmoni-melodi-akorlara geçiş yapacağız.


Meraklısına:
Dünyanın Tüm Ritimleri (Selim Işık - Gitar Derslerinden alıntıdır güzel bir anlatım)
Cross-Beat
Polyrhythm